System bankowy

System bankowy w węższym znaczeniu oznacza kombinację celów i środków,

której zadaniem jest sterowanie procesem gospodarowania pieniądzem.

Cele polityki pieniężnej poddawane są zwykle pewnej hierarchizacji i dzielone są na

trzy grupy: strategiczne, pośrednie oraz operacyjne.

Cele pośrednie są skonkretyzowaną, reagującą na instrumenty kształtowania

polityki pieniężnej postacią celów strategicznych. Są to najczęściej określane

przez bank centralny: podaż pieniądza (mierzona agregatami pieniężnymi), poziom i

struktura nominalnych stóp procentowych, poziom produktu krajowego oraz tzw.

limity kredytowe banków komercyjnych.

Cele operacyjne stanowią uszczegółowienie celów pośrednich. Jest to najczęściej

wyznaczenie jednego z celów pośrednich jako wiodącego w polityce pieniężnej banku

centralnego. Praktyka ostatnich lat wskazała, że najlepiej funkcję operacyjnego celu

polityki pieniężnej wypełnia baza monetarna, przy pomocniczej roli w tym zakresie

pożądanego poziomu stopy procentowej rynku pieniężnego. Bank centralny ma

możliwość codziennego wpływania na poziom tych wielkości, a w konsekwencji

kształtowania aktywności ogólnogospodarczej. W teorii otwartą kwestią i nadal mało

rozpoznaną, pozostaje racjonalny wybór celu operacyjnego polityki pieniężnej.

podejście transakcyjne zgodnie, z którym istotą pieniądza jest to i tylko to, co w

sposób powszechny, nieodwołalny i natychmiastowy może być wykorzystane jako środek

płatniczy przy zakupie towarów/usług. Podkreśla się, że to właśnie jest zasadnicza różnica

między pieniądzem a innymi aktywami finansowymi. W świetle podejścia transakcyjnego

za pieniądz uznaje się wyłącznie tzw. pieniądz gotówkowy oraz stany środków na

bieżących rachunkach bankowych, stanowiących podstawę do wystawiania czeków i

natychmiastowego regulowania płatności.

Podejście płynnościowe, wychodzi z założenia, że różne aktywa mogą

spełniać funkcje pieniądza, gdyż charakteryzują się odpowiednią płynnością. Największą

płynnością odznaczają się gotówka i depozyty a vista, nieco mniejszą – depozyty

terminowe, mniejszą – bony skarbowe i obligacje, jeszcze mniejszą – inne papiery

wartościowe, najmniejszą zaś – tzw. aktywa niefinansowe (samochody, domy, grunty itp.).

O stopniu płynności, kwalifikującym dane aktywa do szerszej kategorii pieniądza od

pieniądza transakcyjnego, decyduje pewność ich zamiany na gotówkę wg nominalnej

wartości (wykup wg tzw., face value), w każdym dowolnym momencie, (co z reguły wiąże

się z istnieniem rynku wtórnego na dany typ aktywów), bez ponoszenia nadmiernego

kosztu.

Pogląd ten jest podstawą do stosowanej w bankowości kategoryzacji pieniądza, w

której wyróżnia się następujące agregaty pieniężne:

agregat pieniężny M0, czyli pieniądz banku centralnego (zwany również bazą

monetarną oraz pieniądzem wielkiej mocy). M0 obejmuje banknoty i monety

znajdujące się w obiegu i w kasach banków oraz środki pieniężne na rachunkach

banków komercyjnych w banku centralnym (tzw. pieniądz rezerwowy lub rezerwy

pieniężne banków, w skład, których wchodzą zarówno rezerwy obowiązkowe jak i

rezerwy dobrowolne). Cechą agregatu M0 jest to, iż bank centralny może w sposób

bezpośredni kształtować jego wielkość.