Struktura społeczna

Struktura społeczna to zbiór segmentów, z których składa się społeczeństwo oraz układ zależności zachodzących między nimi. Struktura społeczna to atrybut społeczeństwa. Społeczeństwo zbudowane jest z elementów morficznych (grupy społeczne różniące się kształtem i funkcjami)- zwane jest społeczeństwem morficznym.

Przeciwieństwem jest społeczeństwo amorficzne- względnie niezróżnicowane,

pozbawione struktury ( lub posiadają szczątkową) np. wspólnoty pierwotne.

- Współczesne społeczeństwa przemysłowe mają złożoną i rozbudowaną strukturę

charakteryzującą się wysokim poziomem specjalizacji i funkcjonalności jej elementów

składowych. Osoby z różnych grup zawodowych posiadać muszą określoną wiedzę

teoretyczną i umiejętności praktyczne. Duża liczba specjalności i zawodów (w Polsce

2610) to skutek postępu technicznego i organizacyjnego.

- Struktura społeczna może być w różnym stopniu sformalizowana (uregulowana przez

system prawny) i zinstytucjonalizowana (chroniona przez instytucje społeczne). Taki

charakter miały np. społeczeństwa feudalne w Europie lub system kastowy w Indiach.

Ich struktura była sztywna i zamknięta. Współczesne społeczeństwa mają rozwiniętą

strukturę o charakterze niezformalizowanym i niezinstytucjonalizowanym. Struktura

społeczna jest otwarta i płynna (istnieje możność przepływu jednostki z jednej do drugiej

klasy, grupy społecznej, zawodowej). Pozbawienie społeczeństwa struktury

prowadziłoby je do dezorganizacji i upadku. Strukturę społeczną dzielimy na

•makrostrukturę: cecha społeczeństwa globalnego i wielkich grup społecznych.

Tworzą ją klasy, warstwy społeczne, grupy społeczno- zawodowe, wyznaniowe,

naród, państwo i zależności między nimi. Całości te mają charakter złożony,

obejmując wiele poziomów organizacyjnych i szczebli zależności. Wielkie struktury

składają się i opierają funkcjonowanie na małych strukturach społecznych. Wielkie i

małe struktury społeczne przenikają się.

•mikrostrukturę: właściwość małych grup społecznych tworzących

ponadindywidualne całości typu wspólnot rodzinnych, społeczeństw lokalnych i

sąsiedzkich, kręgów przyjacielskich itp. Małe struktury oparte są na interakcjach

bezpośrednich zachodzących między ich członkami np. w rodzinie. Cechą małych

grup jest więź osobista i bezpośrednie oddziaływanie na siebie członków. Między jednostką a grupą jest gama pośrednich form organizacyjnych np. pary, frakcje,

kręgi przyjacielskie. Szczególne znaczenie w procesie powstawania grup mają związki

dwuosobowe czyli diady. Nie jest to jednak struktura ponadindywidualna, każdy jej członek

określa się w stosunku do drugiego członka, nie zbiorowości. Tu mikrostruktura opiera się na

bezpośrednim związku 2 osobników.

Mikrostrukturę w małej grupie tworzy sieć więzi o charakterze bezpośrednim i

osobowym, łączących jej członków. Więź ta jest splotem składników:

•więzi poznawczej- wzajemne poznanie się partnerów, wystąpienie tego składnika

warunkuje proces tworzenia się pozostałych składników. Identyfikacja na skali znanie

zna.

•więzi emocjonalnej- wzajemne odnoszenie się partnerów na płaszczyźnie

uczuciowej, identyfikowany na skali dodatnie- ujemne odnoszenie się.

•więzi wartościującej- wzajemna ocena partnerów więzi na płaszczyźnie

aksjologicznej. Ocena pozytywna- negatywna.

•więzi partycypacyjnej: zamiary partnerów wchodzenia w związki działania;

zamierza- nie zamierza uczestniczyć w związkach działania z partnerem więzi.

Więź może składać się z 1 bądź wszystkich wyróżnionych składników. Może mieć

charakter symetryczny (dwustronny) lub asymetryczny (jednostronny). Badaniem więzi w

małych grupach zajmuje się socjometria.