Prawo powszechne

Kompilacje, znane również jako starożytne i średniowieczne „kodyfikację", były głównym źródłem poznania prawa w większości krajów Europy do czasów Oświecenia, kiedy to rozpoczęto właściwą kodyfikację prawa. Kompilacje zbierały inne źródła prawa stanowionego (np. Kodyfikacja Justyniańska), oraz ujednolicały złożone normy prawa zwyczajowego (kodeksy barbarzyńskie). Np. Kodyfikacja Justyniańska, zbierająca dotychczasowe konstytucje i dzieła uznanych prawników, jest jednym z głównych źródeł poznania prawa rzymskiego, i przez stulecia mimo modyfikacji stanowiła jego podstawę, co wynikało z braku innych źródeł. Innym źródłem prawa rzymskiego była barbarzyńska kompilacja – Brewiarz Alaryka z 506r. (Oparty na Kodeksie Teodozjańskim, Sentencjach Paulusa,Instytucjach, Epitome Gai. ) wywarła ona wpływ na prawo rzymian w kraju Franków i prawo południowej Francji. Podobną ale nie odgrywającą w późniejszych wiekach roli kompilacją był Edykt Teodoryka z 507r. Opierał się na Kodeksie Teodozjańskim, kodeksach Gregoriana i Hermogeniana, Sentencjach Paulusa, ale też na zwyczajach germańskich. W razie braku regulacji stosowano prawo zwyczajowe. Kompilacjami bizantyjskim – opierającymi się na dziele Justyniana były: - Parafraza teofila; Ekloga 726r.; Procherion 879; Epitomy 920r. Bazyliki (IX/Xw.) czy Heksabiblos (1345) obowiązujący do 1946 w Grecji. Corpus Iuris Civilis – kompilacja na podstawie Kodyfikacji Justyniańskiej, Libri Feudorum i ustach cesarzy niemieckich. Normy zawarte w tym źródle przyczyniły się do recepcji prawa rzymskiego i stworzyły powszechne prawo posiłkowe –Usus Modernus Pandectarum. Kompilcją prawa miejskiego „miast niemieckich" był Weichbild Saski – oparty na Zwierciadle Saskim i pouczeniach prawnych. Obowiązywał w miastach polskich i Europie środkowej, m.in. w Czechach, na Śląsku, Morawach i Saksonii. W Rosji Kompilacja stanowiącą źródło prawa było Sobornoje Ułożenie z 1649r. Oparty na Sudiebnikach, ukazach cesarskich, III statucie litewskim i prawie bizantyjskim obowiązywał prawie 200 lat.Kompilacje były rozpowszechnione w prawie kanoniczym(Colectio Tripartita Ivona z Chartres; Dekret Gracjana z Bolonii XII w.; zbiór Dekretałów Bernarda z Pawii;Dekretały Grzegorza IX autorstwa Rajmunda z Peanaforte; Liber Sextus; Clemenitnae z XIVw. Extravagantes Jana Chaappius z XVI w.; Corpus Iuris Canonici z 1580r. ), ich kolejne rodzaje obowiązywały do 1917r.

Środki od wyroków- zmiany na przestrzeni czasów

W czasach średniowiecza z naganą wyroku mógł wystąpić każdy uczestnik postępowania. Zawierała zarzut złamania prawa przez wyrokującego. Powodowała powstanie nowego – niezależnego od sprawy procesu. Przegrany płacił grzywnę. Początkowo miało to formę pojedynku sądowego, z czasem zamieniło się w proces przed wyższym sądem – co wykształciło tok instancji. Z czasem, sądy wyższej instancji zajmowały się merytoryczną stroną wyroku, co przyczyniło się do powstania apelacji. We Francji nagana przysługiwała tylko szlachcie, inni mogli jedynie prosić o poprawienie wyroku. Wraz z procesem rzymsko -kanoniczny: pojawiła się możliwość apelacji. Czyli odwołanie się do wyższej instancji, która od nowa rozpatrywała sprawę i wydawała wyrok. Przyznawano każdej ze stron możliwość dwukrotnej apelacji, a 3 jednobrzmiące wyroki kończyły ostatecznie sprawę. We Francuskim procesie przewidziano nadzwyczajne środki: opozycja – przeciw wyrokowi zaocznemu, restytucja- prośba o uchylenie wyroku zapadłego w ostatniej instancji i przywrócenie sprawy do stanu poprzedniego. Kasacja (skarga przeciw wyrokowi składa do Rady Stanu z powodu naruszenia prawa materialnego lub uchybień formalnych) – nie można było zmienić wyroku na drodze kasacji, bo nie badano wyroku pod kątem merytorycznym - albo utrzymywano albo kasowano. Niekiedy w postępowaniu Inkwizycyjnym przewidywano rewizję, ale opłacaną przez oskarżonego. Code de Procedure z 1806 przewidywał: apelacja (środek zwyczajny, wg zasad I instancji), nadzwyczajne: opozycja trzeciego (zaskarżenie wyroku przez osobę, która brała udziału w postępowaniu, o ile wyrok naruszał jej prawa), restytucja (zaskarżenie wyroku ostatecznego, żądanie wznowienia postępowania – zarzut naruszenia ustawy lub błędnego ustalenia faktów); kasacja – uregulowana poza kodeksem. W XIX wiecznym procesie cywilnym w Rosji przewidywano - apelacje (merytoryczne rozpatrywanie sprawy przez sąd wyższej instancji), skarga kasacyjna (od wyroków sądów apelacyjnych – widoma obraza prawa materialnego lub formalnego). Zaś w prawie karnym: odwołanie(apelacja)- od wyroków sądów bez przysięgłych, powodowało ponowną rozprawę w sądzie apelacyjnym; Zażalenie nieważności -kasacja. We Franciscanie (1803) były ograniczone środki odwoławcze od wyroku – rekurs;nie można było zaostrzyć kary przy odwołaniu.

...