Historia mediów i dziennikarstwa

Historia druku Od paru tysięcy lat w rozmaitych kręgach cywilizacji ludzie znali i stosowali pieczęcie odciskane w glinie czy wosku. Jest to właściwie prapoczątek druku. Za jego ojczyznę trzeba uznać Daleki Wschód. Najstarsze narzędzia drukarskie i drukowane dokumenty, znalezione w Chinach i Japonii pochodzą z V wieku n.e.

Najstarsza znana drukowana książeczka ukazała się w Chinach w 868 roku i była w kształcie zwoju. Później pojawiły się książki także w formie tzw. kodeksu, czyli w dzisiejszej książkowej postaci. Drukowano też tym sposobem w Chinach od X wieku pierwsze banknoty pieniężne i karty do gry - około 969 roku. Przełomowego dla rozwoju druku wynalazku dokonał w 1041 roku chiński kowal Pi Szeng (995 - 1055). Wpadł on na pomysł pojedynczej, "ruchomej" czcionki drukarskiej. Wykonane przez niego gliniane czcionki mogły być wielokrotnie wykorzystane do składania i odbijania różnych tekstów. Z czasem nietrwale czcionki gliniane lub drewniane zastąpiono metalowymi - najpierw cynowymi a pod koniec W Europie etapy rozwoju druku były podobne. Już w 1147 roku w klasztorze benedyktyńskim w Engel- bergu odbijano pojedyncze ozdobne litery w rękopisach, a w 1289 roku w Rawennie za pomocą drzeworytów większe teksty. Za europejskiego wynalazcę drewnianych czcionek uznaje się Holendra Laurensa J. Costera, który w 1423 roku, drukując z użyciem czcionek, wydrukował małą ośmiostronicową książeczkę zatytułowaną "Horarium ". Wynalazcą druku był Gutenberg Johannes, właściwie Johannes Gensfleisch zum Gutenberg (ok. 1399-1468), niemiecki złotnik i mincerz. Uważany jest za wynalazcę drukowania za pomocą ruchomych czcionek, aparatu do ich odlewania i prasy drukarskiej. Jemu przypisuje się wprowadzenie czcionek metalowych, dostosowanych do zróżnicowanego charakteru liter alfabetu łacińskiego oraz opracowanie sposobu umożliwiającego oddzielanie w druku poszczególnych wyrazów i wprowadzenie odstępów między wierszami przez zastosowanie tzw. justunku, czyli materiału nie odbijanego, lecz wypełniającego formę drukarską. On również wprowadził do użytku śrubową prasę drukarską. Swoje wynalazki zrealizował prawdopodobnie w Strasburgu, gdzie przebywał od ok. 1428 do ok. 1444, wykonując pierwsze odbitki drukarskie. W 1448 przeniósł się do Moguncji gdzie założył, z pomocą finansową J. Fusta, warsztat drukarski. W 1456 roku w Moguncji, Gutenberg wydrukował techniką druku wypukłego słynną 42-wierszową (od liczby wierszy na stronie) "Biblię", zawierającą 1286 stronic. Jej druk trwał 2 lata, korzystał przy tym z 290 odrębnych znaków i 50 tysięcy czcionek, których krój wzorował na gotyckiej teksturze. Jej nakład prawdopodobnie wyniósł 165 egzemplarzy tłoczonych na papierze, z czego do dziś zachowało się około 40 egzemplarzy (jeden znajduje się w Polsce w Seminarium Duchownym w Pelplinie), oraz 35 (?) egzemplarzy na pergaminie. Tworzenie składu trwało nawet kilka miesięcy, ale i tak proces trwał krócej i był tańszy od przepisywania ręcznego lub druku blokowego. Przy prasie pracowano w duecie: jedna osoba obsługiwała prasę i rozprowadzała farbę, druga nakładała i zdejmowała papier. Najstarsze druki, zwane inkunabułami, miały wygląd pisma ręcznego, a wszelkie ozdoby takie jak ilustracje, nagłówki i inicjały domalowywano ręcz- nie. W czasach renesansu książki opuszczały drukarnie w postaci broszur - pozszywane i bez oprawy. Zdobienie i oprawę pozostawiano nabywcy. Pod koniec XV wieku istniało w Europie kilkaset drukarni, a na rynek trafiło kilkanaście milionów książek. Z czasem zaczęto stosować technikę druku wielobarwnego. Wynalazek Gutenberga był jedną z kluczowych innowacji renesansu. Wielokrotnie ulepszany, ręczny dobór poszczególnych liter przetrwał aż do wynalezienia linotypu u schyłku XIX wieku. Na przełomie XVIII i XIX w. rękodzielnicza dotąd produkcja książek zaczęła się zmieniać w mechaniczną i przemysłową. W 1814 r. zastosowano szybkobieżną maszynę drukarską napędzaną maszyną parową. Upowszechniła się litografia. W 1847 opatentowano rotacyjną maszynę drukarską. W drugiej połowie XIX wieku nastąpił przełom w technice składu. W 1884 wynaleziono linotyp - mechaniczne urządzenie do składania czcionek, trzy lata później wprowadzono monotyp. Wprowadzono nowoczesne sposoby przygotowania klisz drukarskich. W 1904 powstała pierwsza maszyna offsetowa. Obecne drukarstwo zrewolucjonizowały komputery. Teksty montowane są na ekranach i przenoszone na płyty (coraz rzadziej klisze), które wykorzystuje się do produkcji form drukowych.