"Statut litewski" z 1529 roku

„STATUT LITEWSKI" z 1529 roku (STATUT ZIEMSKI OD ZYGMUNTA I ROKU 1529 LITWIE NADA­ NY). W odniesieniu do lasów omawiał przede wszystkim takie sprawy jak:
- USTALENIE GRANIC; - BARTNICTWO;
- rybołówstwo; - łowiectwo;
- ochronę bobrów
- sianorżnięcie w lesie.
Natomiast tylko ubocznie wspomina o uszkodzeniu lub wycięciu bezprawnym drzew.
Akty uchwalane w XVI i XVII wieku cechował brak ingerencji w sprawy związane z lasami prywat­nymi. Próbą regulowania obrotu drewnem było wprowadzenie w Księstwie Litewskim krótkotrwałego (1547-1554) monopolu państwa na eksport drewna (od 1552 roku wyłącznie z dóbr panującego). Podstawowym aktem prawnym porządkującym stan dóbr panującego na Litwie była „USTAWA NA WOLOKI HOSPODARA KOROLA JEHO MIŁOSTI", tzw. USTAWA WŁÓCZNA z 1557 roku, uspraw­niona w 1558 roku. Poruszała ona szczególnie uporządkowanie granic leśnych oraz sprawę serwitu­tów obciążających lasy panującego i przewidywała karczunki lasów na cele osadnicze. Omawiała sprawy dotyczące bartnictwa, rybołówstwa śródleśnego i ochrony zwierzyny.
Z okresu panowania Zygmunta Augusta pochodzi ustawa z 1567 roku, traktująca o obowiązkach leśniczych:
W 1641 roku z woli króla Władysława IV opracowano ustawę "Ordynacja puszcz królewskich Wielkiego Księstwa Litewskiego". Ustawa ta wprowadzała podział administracyjny w lasach oraz przewidywała przydział ziemi dla administracji i służby leśnej. Od XVI do XVIII wieku głównym obowiązkiem leśników była ochrona lasów królewskich, magnackich i kościelnych przed zaborem drewna, ochrona łowisk i prowadzenie ewidencji tzw. zleszczyny, tj. należności świadczonych przez chłopów za prawo korzystania z lasu.
Pierwsze książki rolnicze zawierały praktyczne rady i wskazówki dla właścicieli dóbr ziem­skich, ale nie traktowały one lasu jako oddzielnej gałęzi gospodarki dworskiej, nie wskazywały na szkodliwość dotychczasowego systemu gospodarowania.
Sprawy leśne poruszali autorzy: Marcin KROMER (1512-1589), Anzelm GOSTOMSKI (1507-1587), Jan OSTRORÓG (1565-1622), Jakub HAUR (1632-1709). W dziełach tych autorów przejawia się pewna troska o lasy, ale pod względem zabezpieczenia budulca i drewna opałowego, zachowania zwierzyny i pożytków bartnych. Zachowanie lasów dębowych i bukowych miało zapewnić karmę dla nierogacizny i surowiec do wyrobu potażu.
BARTNICTWO 2001
Strona 1 z 1
... zobacz całą notatkę