PRZEMYSŁ – POJĘCIE, FUNKCJE, CZYNNIKI LOKALIZACJI, REWOLUCJE
PRZEMYSŁOWE
Przemysł to dział gospodarki narodowej zajmujący się eksploatacją i przetwarzaniem
zasobów przyrody w sposób masowy, przy użyciu maszyn i zastosowaniu podziału pracy.
Przemysł to działalność gospodarcza, polegająca na wydobywaniu surowców i produkowaniu
wyrobów oraz świadczeniu usług w zakresie zaopatrywania w energię, wodę i gaz.
Przemysł dzieli się na gałęzie (jest to grupa wyspecjalizowanych zakładów, których
produkcja bazuje na tym samym surowcu lub ma zbliżony proces technologiczny ewentualnie
wytwarza wyroby o podobnym przeznaczeniu końcowym.
Gałęzie dzielą się na branże
Grupa gałęzi
Paliwowo-energetyczny
Metalurgiczny
Elektromaszynowy
Chemiczny
Mineralny
Drzewno-papierniczy
Lekki
Spożywczy
Pozostałe
Gałąź przemysłu
Węglowy, paliw, energetyczny
Hutnictwo żelaza, metali nieżelaznych
Metalowy, maszynowy, precyzyjny, środków
transportu, elektrotechniczny, elektroniczny
Rafineryjny, petrochemiczny, włókien
sztucznych, nawozów sztucznych, chemii
nieorganicznej, gumowy, perfumeryjnokosmetyczny
Materiałów budowlanych, szklarski, ceramiki
szlachetnej
Tartaczny, stolarki budowlanej, celulozowopapierniczy,
Włókienniczy, skórzany, odzieżowy
Zbożowo-młynarski, mięsny, mleczarski,
rybny, owocowo-warzywny, ziemniaczany,
tytoniowo-chłodniczy
Paszowy, utylizacyjny, poligraficzny
Przemysł spełnia pewne funkcje gdyż jest ściśle powiązany z pozostałymi działami
gospodarki narodowej ( np. produkuje maszyny niezbędne np. w handlu)
Te funkcje to:
1. Produkcyjna – pozyskuje i przetwarza surowce i półprodukty na artykuły gotowe,
kształtuje strukturę bilansu handlowego, bierze udział w tworzeniu PKB, wymusza
rozwój nauki (rozwój technologiczny)
2. przestrzenna – zabiera część terenu pod zabudowę zakładu a to znaczy, że wpływa na
sposób zagospodarowania terenu i przekształca środowisko naturalne , przyspiesza
procesy urbanizacyjne
3. społeczna – wpływa na strukturę zawodową i poziom życia ludności
Czynniki lokalizacji przemysłu.
Dzielą się one na trzy grupy:
1. przyrodnicze :
• baza surowcowa ( kopaliny, produkty rolnicze, wyroby przemysłowe np.
kauczuk syntetyczny, sztuczne włókna)
• źródła energii
1
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
•
zasoby wodne – w niektórych gałęziach przemysłu wykorzystuje się ją w
procesach technologicznych np. płukania tkanin, chłodzenia maszyn
• bariery ekologiczne – przemysł powoduje bardzo duże obciążenie dla
środowiska naturalnego co w końcu uniemożliwia lokalizację nowych
zakładów na tym obszarze
2. techniczno-ekonomiczne
• infrastruktura techniczna – jest to wyposażenie terenu w sieć komunikacyjną,
energetyczną, kanalizacyjną, wodną, gazową itp. Koszty założenia tych
wszystkich elementów są tak wysokie, że rosną koszty eksploatacji i budowy
zakładu dlatego bardziej opłaca się lokalizować zakład na terenie już
uzbrojonym
• korzyści aglomeracji – położenie zakładów pracy w jednym miejscu zmniejsza
koszty produkcji gdyż wykorzystują
(…)
…
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
„Postęp techniczny wpłynął m.in. na efektywne wykorzystanie surowców, a przez
miniaturyzację produkcji na zmniejszenie ich zużycia. Ponadto zmiany technologiczne
pozwoliły zastąpić jedne surowce innymi. Przykładem jest zdecydowane zmniejszenie roli
węgla kamiennego jako surowca energetycznego na rzecz innych źródeł. Możliwość
przesyłania energii elektrycznej liniami wysokiego napięcia ograniczyła wpływ…
… na zmniejszenie ich zużycia. Ponadto zmiany technologiczne
pozwoliły zastąpić jedne surowce innymi. Przykładem jest zdecydowane zmniejszenie roli
węgla kamiennego jako surowca energetycznego na rzecz innych źródeł. Możliwość
przesyłania energii elektrycznej liniami wysokiego napięcia ograniczyła wpływ bazy
energetycznej na lokalizację zakładów.(...) Postęp technologiczny zmienił także rolę siły
roboczej…
…. Była możliwa dzięki odkryciu przez J. Watta maszyny parowej
(1769).Wpłynęło to na rozwój górnictwa węglowego i przemysłu włókienniczego.
Wynaleziono maszynę przędzalniczą i tkacką. Do wytopu stali zaczęto stosować koks
a nie węgiel drzewny. W ten sposób dynamiczny rozwój tych trzech gałęzi przemysłu
(górnictwo, włókienniczy i hutnictwo) wymusił rozwój przemysłu maszynowego.
Zaczęły tworzyć się okręgi…
…, górnictwa i energetyki. Zamiast tego powstały
zakłady przemysłu elektromaszynowego, elektronicznego i precyzyjnego. Przemysł
koksochemiczny bazujący na węglu zastąpiono przemysłem petrochemicznym Rozwinął się
przemysł chemiczny m.in. dzięki ośrodkom naukowym zlokalizowanym w pobliżu. W
miejsce nawozów azotowych i tworzyw sztucznych produkuje się teraz włókna syntetyczne,
barwniki i lekarstwa. Zamknięto też większość zakładów przemysłu włókienniczego.
Opisany powyżej okręg przemysłowy miał lokalizację przymusową – kopalnie
muszą być zlokalizowane w miejscu występowania surowca. Oprócz tego typu lokalizacji
wyróżniamy jeszcze dwa inne rodzaje: 1) lokalizację związaną, czyli taką gdy waga
surowców potrzebnych do produkcji przeważ wagę gotowego produktu; 2)lokalizację
swobodną gdy waga produktu końcowego…
… gdzie wyprodukowano twój magnetofon).
Zmieniło się także znaczenie zasobów wodnych jako czynnika lokalizacji, dzięki
opracowaniu technik oczyszczania ścieków i wprowadzeniu zamkniętych obiegów wody,
pozwalających na kilkakrotne wykorzystanie tych samych zasobów (oczywiście w większości
przypadków tyczy to KWR, które mają rozwiniętą świadomość ekologiczną – mam taką
nadzieję- i które mają na to pieniądze. W KSR…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)