C.K. Norwid „ Pierścień Wielkiej- D amy czyli ex-machina Durejko” BN I oprac. S ławomir Świont ek Wstęp: Pierścień Wielkiej- Damy jest ostatnim większym utworem dramatycznym jaki Norwid napisał. Pomijając trzy dramaty napisane na przełomie lat 40-tych i 50-tych( Wanda, Krakus, Zwolon ), wszystkie większe utwory dramatyczne Norwida powstały w dziesięcioleciu poprzedzającym napisanie Pierścienia . Dekada ta była okresem ostatecznego ukształtowania się koncepcji dramaturgicznej pisarza. Lata te można uznać za okres wykrystalizowania się poglądów Norwida na sztukę. Jest to czas, w którym zarysowuje on podstawy swojej estetyki w rozprawie z r. 1857 O sztuce(dla Polaków), wtedy powstaje dzieło tak fundamentalne jak Rzecz o wolności słowa (1868-1869), i wreszcie- jest to okres, w którym Norwid pracuje nad najbardziej dojrzałym cyklem poetyckim, jakim jest Vade-mecum. Okoliczności powstania dramatu: Na początku roku 1872 Norwid w liście do swojego przyjaciela Józefa Bohdana Zaleskiego pisał o swoich problemach finansowych, które nękały poetę przez całe niemal emigracyjne życie. Jeszcze w roku 1871 Norwid ponawiał próby wydania tomu swojej poezji. Sytuacja materialna poety nie uległa polepszeniu również w roku następnym. Norwid usiłował zarobić na życie tłumacząc jakieś teksty z angielskiego, próbował również -ale chyba bez powodzenia- spieniężyć swoje akwaforty. W tym trudnym okresie Norwid mógł liczyć na swoich przyjaciół. W czasie jednego ze spotkań w maju 1872r., Zaleski poinformował Norwida o ogłoszonym przez nowego dyrektora teatru krakowskiego konkursie dramatycznym, w którym nagrodzone dzieła miałyby szanse wystawienia na krakowskiej scenie. Bardzo prawdopodobne jest, że Norwid zdecydował się wziąć udział w konkursie, ze względu na trudną sytuacją finansową (mimo negatywnej opinii o idei takiego konkursu). Ale by nie wyolbrzymiać przypuszczalnych przecież jedynie powodów materialnych- postanowił przy tej okazji stworzyć i przedstawić publiczności polskiej nową formę utworu dramatycznego , jakiej według słów jego- w literaturze naszej jeszcze nie było. Norwid na wykonanie pracy miał niespełna cztery miesiące. Poeta rozpoczął pracę nad dziełem w sierpniu a zakończył ją 19 listopada 1872 roku . Nie ma dalszych info na temat dramatu Norwida. Nie wiadomo czy wysłał dzieło na konkurs. Istnieją informację, iż na liście nagrodzonych nie ma jego nazwiska… - Pierścień Wielkiej- Damy znaleziony został w papierach po Teofilu Lenartowiczu i opublikowany po raz pierwszy przez Zenona Przesmyckiego w roku 1933, w 61 lat po napisaniu dramatu!
Norwid i teatr: Mało jest jeszcze dzisiaj wiadomości o rodzaju i charakterze kontaktów Norwida z ówczesnym życiem teatralnym. Wzmianki , zresztą dość nieliczne, nie dostarczają zbyt wielu informacji o doświadczeniach teatralnych Norwida. Można przy tym domniemywać, że wizyty jego w teatrach paryskich nie były za częste. Niemniej jednak nie należy zapominać o tym, iż sztuka teatralna interesowała Norwida do tego stopnia, że ją właśnie uczynił tematem jednego ze swoich utworów dramatycznych -
(…)
…. - Występuje mowa konwersacyjna: brak rymu, liczne przerzutnie, brak średniówki i stałego wzorca metrycznego przy przyporządkowaniu akcentu motywacji logiczno- semantycznej, a nie metrycznej, zachowanie porządku składniowego, częste rozpoczynania poszczególnych kwestii bohaterów wewnątrz jednostki wersowej. - W sposób paradoksalny pojawia się w dramacie stałego wzorca akcentowanego łącznie ze średniówką…
… paryskich nie były za częste. Niemniej jednak nie należy zapominać o tym, iż sztuka teatralna interesowała Norwida do tego stopnia, że ją właśnie uczynił tematem jednego ze swoich utworów dramatycznych - Aktora , a akcję drugiego umieścił za kulisami teatru. - Norwid definiował teatr jako miejsce realizowania się wartości najwyższych: „[…] Teatr, ile wiemy, Jest atrium spraw niebieskich i stąd…
…. - Dramatyczność języka i mowy przenosi wreszcie Norwid na dzieje ludzkości, które określał niejednokrotnie jako dokonujący się bezustannie dramat realizacji i wcielenia Słowa Bożego. - Teoria dramatu staje się w jakimś stopniu teorią rzeczywistości, wyrazem światopoglądu pisarza, jego filozofią życia i metodą opisu oraz pojmowania świata, swoistą artystyczną „ontologią” i „epistemologią” zarazem. Wstęp: odnaleźć…
… salonowej. Ta jednakże została w dramacie „wycieniowana” przez ujecie w ramy nierymowanego wiersza 10 -zgłoskowego, przez nasycenie środkami stylistycznymi właściwymi mowie poetyckiej (metaforą, peryfrazą, itp., a także gnomicznością) przez wpisanie w dialog znaczącego milczenia. - Transpozycja dialogu potocznego na dialog dramatyczny. - Wszystko w utworze podporządkowane jest wielkiemu finałowi…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)