1 Moduł 4 ISTOTA I WARUNKI KIEROWANIA 4.1. Wprowadzenie Z chwilą pojawienia się pierwszych form organizacji pracy zespoło- wej stanęły przed ludźmi nader waŜkie, a przedtem zupełnie im nieznane problemy. Zaistniała przede wszystkim konieczność racjonalnego kształ- towania stosunków i zaleŜności zachodzących między nimi, koordyno- wania ich zachowań, a takŜe zapewnienia właściwych relacji między or- ganizacją a jej zewnętrznym otoczeniem. Organizacje stawały się coraz większe i coraz bardziej złoŜone, a sprawne ich funkcjonowanie nastrę- czało kłopoty. Wyodrębniła się specyficzna dziedzina działalności spo- łecznej zwana kierowaniem. Stworzyło to zapotrzebowanie na usystema- tyzowaną wiedzę w tej dziedzinie (Bielski 1996, s. 7; KrzyŜanowski 1999, s. 52). Początkowo problemy, o których mowa, próbowano rozwiązywać w odniesieniu do przedmiotu działalności podstawowej danego typu or- ganizacji. Formułowano np. praktyczne wskazania dotyczące kierowania armią, gospodarstwem rolnym czy rzemieślniczym, nie zadawano sobie natomiast trudu, by opracować w tym zakresie jakiś zespół twierdzeń o charakterze bardziej ogólnym. Nie dostrzegano – po prostu – moŜliwo- ś ci przeniesienia rozwiązań wypróbowanych w jednych, na inne dziedzi- ny Ŝycia. Istotną zmianę sposobów myślenia o tych sprawach obserwuje- my dopiero na przełomie XIX i XX wieku. Stało się to za sprawą rewolu- cji przemysłowej. Wywołała ona usilne dąŜenie do wzrostu wydajności pracy i maksymalizacji zysku, opanowywania nowych rynków zbytu, poszukiwania sposobów pokonania konkurencji itp. Do rangi zagadnień o priorytetowym dla gospodarki znaczeniu urósł wówczas problem: w jaki sposób moŜna najłatwiej osiągnąć te i podobne cele? (Kaczmarek, Sikorski 1996, s. 10). Władysław Kobyliński 2 Poszukując sposobów rozwiązania tego problemu coraz częściej od- woływano się do dorobku róŜnych nauk. Podjęto teŜ oryginalne badania i eksperymenty mające na celu ustalenie jakichś ogólnych zasad postępo- wania w tym zakresie. Ich znajomość i wykorzystanie miało ułatwić po- dejmowanie decyzji: co kto powinien zrobić, by uzyskać obniŜkę kosztów i osiągnąć współmierne do nich efekty pracy. Największe zasługi na tym
(…)
…. Zakładamy tu, naturalnie, Ŝe ów podmiot funkcjonuje
w organizacji formalnej (a raczej sformalizowanej), tj. takiej, której zasa-
dy działania zostały wyraŜone w systemie odpowiednich znaków – słow-
nych bądź rysunkowych itp. – i występują w postaci regulaminów i statu-
tów, schematów organizacyjnych czy przepisów prawnych (Bielski 1974;
Pszczołowski 1978, s. 151). W organizacjach nieformalnych (a raczej
niesformalizowanych), a więc istniejących niejako nieoficjalnie, podmiot
kierujący nosi nazwę przywódcy (Zieleniewski 1975, s. 451).
Bywają naturalnie przypadki, Ŝe formalny zwierzchnik (kierownik,
czy prezes, dyrektor itp.) oraz rzeczywisty przywódca grupy jest to jedna
i ta sama osoba. Taki stan rzeczy bywa w nauce o zarządzaniu traktowany
jako najbardziej poŜądany. Kierownikowi będącemu jednocześnie przy-
wódcą…
…. dyrektor czy
prezes, albo teŜ wieloosobowy zespół ludzi, jak Rada Wydziału, Zarząd
Miasta i Gminy itp. Zakładamy tu, naturalnie, Ŝe ów podmiot funkcjonuje
w organizacji formalnej (a raczej sformalizowanej), tj. takiej, której zasady działania zostały wyraŜone w systemie odpowiednich znaków – słownych bądź rysunkowych itp. – i występują w postaci regulaminów i statutów, schematów organizacyjnych…
… to, co kierownik poleca, naleŜy wykonać;
• obawę przed konsekwencjami niewykonania poleceń;
• zaufanie do przełoŜonego;
• chęć uzyskania dla siebie określonych korzyści;
• pragnienie przypodobania się (Bańka 1998, s. 26 i nast.).
Opisów takich i podobnych badań znajdujemy zresztą w literaturze
znacznie więcej. Problemy władzy stały się waŜnym obiektem zaintere-
sowania reprezentantów nauki o zarządzaniu. Ostatnio…
… bywa w nauce o zarządzaniu traktowany
jako najbardziej poŜądany. Kierownikowi będącemu jednocześnie przywódcą łatwiej jest realizować formalne cele organizacji. Jest tak dlatego,
Ŝe ludzie na ogół chętnie poddają się jego woli. Z tego powodu niektórzy
z autorów postulują stosowanie takiej polityki kadrowej, by na stanowisku kierowniczym znajdowała się osoba uznana jednocześnie za przywódcę grupy…
… najtrudniejszych celów” (Sikorski: 1999, s. 96; 2000, s. 27). Jest rzeczą zrozumiałą, Ŝe kierownik obdarzony charyzmą moŜe łatwo skłonić swoich podwładnych do czynów
wzniosłych i szlachetnych, jak i etycznie niegodziwych czy nawet nikczemnych. Przykładem – Hitler i Mussolini, Lenin i Stalin.
Pierwszym z autorów, który zagadnieniom władzy nadał charakter
waŜnych problemów naukowych był − wspomniany w pierwszym…
… i Mussolini, Lenin i Stalin.
Pierwszym z autorów, który zagadnieniom władzy nadał charakter
waŜnych problemów naukowych był − wspomniany w pierwszym roz-
dziale niniejszej ksiąŜki – niemiecki socjolog i ekonomista, M. Weber.
WyróŜnił on trzy odmienne od siebie typy władzy, a mianowicie:
• władzę charyzmatyczną, wynikającą z zaufania podwładnych do
zwierzchnika (przywódcy) oraz obowiązków, jakie on nakłada…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)