Instytucje i pisma literackie. Kraj i emigracja. Okres międzywojenny 1918 - 1939 W 1920 w Warszawie powstaje Związek Zawodowy Literatów Polskich ( potem Związek Literatów Polskich) , instytucja, powołana do obrony interesów materialnych pisarzy. Niemal równocześnie powstają niezależne związki w Krakowie i we Lwowie. Ostateczne scalenie nastąpiło dopiero w r.1935 W 1924 z inicjatywy Stefana Żeromskiego powstaje polska sekcja Pen Clubu, pierwszym prezesem zostaje Jan Lorentowicz. W 1926 uchwalona zostaje ustawa o prawie autorskim.
Początkowo pierwszoplanowa rola kształtowaniu klimatu życia literackiego przypadła pokoleniu pisarzy, ukształtowanych jeszcze przez modernizm ( m.in. Stefan Żeromski, Wacław Berent, Andrzej Strug, Jan Kasprowicz, Antoni Lange, Bronisława Ostrowska, Leopold Staff). Losy poezji rozstrzygnęło jednak młode pokolenie poetów, reprezentowanego przez programowo zróżnicowane grupy literackie: Skamandryci poeci skupieni początkowo wokół studenckiego czasopisma "Pro Arte et Studio", potem miesięcznika "Skamander" (zał. 1920). W skład ugrupowania weszli poeci prezentujący zróżnicowane postawy twórcze; każdy z nich był silną indywidualnością, każdy z nich w ciągu następnych lat okazał się ważną postacią życia literackiego. Byli to: Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Jan Lechoń (Leszek Serafimowicz), Kazimierz Wierzyński i Jarosław Iwaszkiewicz. W kręgu oddziaływania "Skamandra" rozwijała się twórczość Kazimiery Iłłakowiczówny oraz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej . Od roku 1924 organem prasowym tego środowiska stał się założony i prowadzony przez Mieczysława Grydzewskiego tygodnik "Wiadomości Literackie". Futuryści środowisko warszawskie i krakowskie, głoszące hasła radykalnego zerwania z tradycją, odwołujące się do strategii skandalu, prowokacji i ekscesu estetycznego i obyczajowego: Jerzy Jankowski, Tytus Czyżewski, Bruno Jasieński, Stanisław Młodożeniec, Anatol Stern, Aleksander Wat. W Krakowie powstały kluby futurystyczne: Katarynka (1917), Gałka Muszkatałowa (1918). Ekspresjoniści eklektyczna grupa skupiona wokół poznańskiego dwutygodnika "Zdrój" (1917-22). Jego pierwszym redaktorem był Stanisław Przybyszewski , który tam właśnie opublikował swój słynny artykuł Powrotna fala . Naokoło ekspresjonizmu. Od marca 1918 roku nastąpiła jednak pokoleniowa zmiana warty i oblicze czasopisma oraz środowiska zaczęli kształtować młodzi twórcy: m.in. Jerzy i Witold Hulewiczowie (współzałożyciele i wydawcy), Jan Stur (Hersz Feingold), Emil Zegadłowicz, Józef Wittlin. Awangarda Krakowska grupa skupiona wokół pisma "Zwrotnica" (1922-27 ). Jej teoretyk, Tadeusz Peiper, opracował oryginalny program liryki pojmowanej jako celowa konstrukcja intelektualna z rozbudowanym systemem reguł w zakresie składni i metaforyki ( Tędy ). Koncepcje te rozwijali twórczo: Julian Przyboś, Jan Brzękowski i Jalu Kurek, natomiast pokrewna im twórczość Adama Ważyka pozostawała w bliższym związku z ewolucją poezji francuskiej.
(…)
…", założyciel i kierownik Instytutu Literackiego;
Józef Czapski(1896-1993) - malarz i eseista. Maria Czapska (1894-1981) - siostra Józefa czapskiego, eseistka i tłumaczka.
Witold Gombrowicz(1904 - 1969) - prozaik, eseista. Po 1939 na emigracji w Argentynie, w Niemczech i we Francji.W „kulturze” ukazał się m.in. pierwodruk jego Dziennika (w odcinkach, 1953-1969). W Instytucie Literackim wydał większość swoich książek.
Henryk Giedroyć (ur. 1922) - brat Jerzego Giedroycia. Od 2003. kierownik Instytutu Literackiego.
Gustaw Herling - Grudziński (1919-2000) - prozaik, eseista. Współzałożyciel Instytutu Literackiego i "Kultury", przez wiele lat (do 1996 r.) włoski korespondent pisma.
Konstanty A. Jeleński (1922-1987) - eseista, publicysta, tłumacz.
Czesław Miłosz (1911-2004) - poeta, eseista, laureat literackiej…
… roku za twórczość prozatorską. Jest to jedna z najważniejszych polskich nagród literackich tego okresu zarówno dzięki autorytetowi jurorów oceniających konkursowe pozycje (m.in. Maria Dąbrowska, Zofia Nałkowska), jak też przede wszystkim dzięki laureatom, uznawanym do dziś za największych w powojennej polskiej historii literatury (np. Jarosław Iwaszkiewicz czy Jerzy Andrzejewski) i ich nagrodzonym książkom (NOWELE…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)