To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Główne cechy myślenia utopijnego - na przykładzie pism T. More'a i F. Bacona. Charakterystyka myślenia utopijnego.
Etymologia słowa
eu-topos (dobre miejsce) ou-topos (miejsce, którego nie ma) Myślenie utopijne pojawia się zawsze w chwilach kryzysowych. Szczególnie gdy pojawiła się bieda, nędza, wyzysk, przemoc i inne czynniki destabilizujące szczęście obywateli.
Zatem utopista w pierwszej kolejności odrzuca rzeczywistość. Fundamentem jego dalszych rozważań będzie „białe płótno”, na którym może malować od początku nowy obraz postulowanego przez niego życia społecznego. Utopista nie działa w sferze stanu zastanego, lecz przeciwstawia mu stan postulowany. Na tym polega r a d y k a l i z m myślenia utopijnego. Ten radykalizm nie wynika wyłącznie z potrzeby przeciwstawienia się rzeczywistości, Jest to przede wszystkim ostra k r y t y k a zastanego stanu rzeczywistości. Utopia stawała się tu synonimem moralnego i społecznego ideału, miała poprzez kontrast dostrzec zło i uwypuklić je tak, aby inni zdali sobie z tego sprawę. Było tak szczególnie w przypadku Utopii Tomasza More'a. Słowem „utopia” określa się często wizje lepszego społeczeństwa niezależnie od tego, jakie były czy też są szanse na ich realizację. Przecież czasem mamy do czynienia z sytuacją, w której niemożliwe są tak radykalne zmiany w skali ogólnospołecznej. Dlatego utopie dotyczą nie tylko tych spraw, które nigdy nie są możliwe do realizacji, lecz także tych, które są możliwe do dokonania w przyszłości. Z tego powodu Lamartine nazywał utopie „przedwczesnymi prawdami”. Szczególnie charakterystyczną cechą myślenia utopijnego jest r a c j o n a l i z m. Nawet zrytualizowane działania okazują się racjonalnie wytłumaczalne. Przybysz zawsze spotyka na Utopii kogoś, kto mu ową racjonalność odsłania, pomagając w wyzbyciu się przyniesionych ze starego świata przesądów. Racjonalizm ma również umożliwić doskonałość postulowanego społeczeństwa. Każda część, każdy element pełni określoną rolę, nie ma mowy o marnotrawieniu czasu i dóbr materialnych. Wystarczy przypomnieć sobie organizację społeczeństwa postulowanego przez More'a, w której każdy aspekt życia zbiorowego był starannie zaplanowany. Było to jednak możliwe dzięki pełnej ufności w dobroć człowieka, a przynajmniej w plastyczność natury ludzkiej, możliwość kreowania. Każdego można tu przyporządkować odpowiednio do ładu utopijnego.
Niewątpliwie najważniejszy jest podstawowy fakt: istnieje zawsze głęboki rozdźwięk pomiędzy utopią a rzeczywistością. Każdy utopista jest w pełni konsekwentny, nie godzi się na świat zastany, lecz marzy i fantazjuje, projektuje i eksperymentuje. To właśnie akt owej niezgody powołuje do życia utopię. Utopista jest zawsze radykalny. Nie widzi dobrych i złych stron, lecz tylko samo dobro i samo zło. Jego wizja świata jest nieuchronnie dualistyczna. To człowiek rozumujący według schematu „albo...,albo...”. Nie myśli on o zmianie stosunków społecznych, lecz o z a m i a n i e złych stosunków na dobre. Pali mosty między ideałem a rzeczywistością, zanim jeszcze zostały one zbudowane - jest maksymalistą. Wierzy, że ludzkość może rozpocząć wszystko od początku. Nie interesuje go to, czy może być lepiej na świecie, tylko to, czy może być dobrze. Ta historyczna ciągłość, czy też w ogóle czas, nie istnieją. Na wyspie nie ma potrzeby odmierzania czasu, lecz jest tylko potrzeba utrzymania doskonałego stanu. Nie ma więc idei postępu, idei ewolucji. Bowiem na wyspie jest już idealnie, nie ma więc sensu nic zmieniać. Prowadzi to do negacji spontaniczności.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)