Rola pracowników socjalnych

„Pracownikiem socjalnym może być osoba, która ma odpowiednie kwalifikacje zawodowe, tzn. ukończyła szkołę pracowników socjalnych lub studia wyższe o kierunku: praca socjalna, polityka społeczna, resocjalizacja, socjologia, pedagogika, psychologia lub inne pokrewne (…) pracownikiem socjalnym może być również osoba z wyższym wykształceniem o kierunku niewymienionym, powyżej, jeśli ukończyła specjalizację z zakresu pomocy społecznej." Istota zawodu pracownika socjalnego zawiera się w tym, że praca socjalna, jaką pracownik wykonuje, zarówno w wymiarze teoretycznym, jak i praktycznym, odnosi się do społecznego funkcjonowania jednostki, grupy i środowiska społecznego. Możemy powiedzieć, że pracownik socjalny koncentruje swoją uwagę przede wszystkim na funkcjonowaniu społecznym, które jawi się, jako nadrzędny cel pracy socjalnej. Takie rozumienie celu zakłada, iż działania pracownika socjalnego powinny się opierać na trzech podstawowych kanonach: wiedzy, umiejętnościach i wartościach. Z nich wywodzą się odpowiednie postawy w stosunku do ludzi, oraz metody rozumienia i rozwiązywania ich problemów. Ustawa społeczna z 1990 roku definiuje pomoc społeczną jako instytucję polityki społecznej państwa mającą na celu „ umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia" (art. 1.1) [Wódz 1998, s. 53] . Z kolei art.8 wspomnianej Ustawy mówi o zadaniach pomocy społecznej, zaś wśród wymienionych zadań pracę socjalna definiuje jako działalność zawodowa. Praca socjalna jest zatem traktowana jako profesjonalne działanie o charakterze prospołecznym, czyli takim, które zorganizowane jest w ten sposób, by „podtrzymać, chronić lub rozwijać interesy innych osób, grup, społeczności, instytucji […] interes innych obiektów społecznych"[Reykowski 1986,s.27]. Charakterystyka pracownika socjalnego, jego kompetencji i zadań zawodowych znajduje odzwierciedlenie w definicji J. Mikulskiego, według której: „Pracownik socjalny jest specjalistą zajmującym się zawodowo zaspokajaniem potrzeb socjalnych za pomocą metod pracy socjalnej" definicja ta zawiera cztery podstawowe elementy: -Pracownik socjalny jest specjalistą od spraw ludzkich. Pracownik socjalny wykonuje czynności zawodowe, które polegają na rozwiązywaniu problemów socjalnych lub realizacji troski o człowieka. -Pracownik socjalny pracuje w dziedzinie zaspokajania potrzeb jednostek, małych grup i społeczności. -Pracownik socjalny wykonuje swoje czynności za pomocą następujących metod pracy socjalnej: metody prowadzenia indywidualnego przypadku; metody pracy z grupą; metody organizowania środowiska.[ibid., s.13-16] W dzisiejszej rzeczywistości pracownik socjalny nie tylko powinien, ale musi odznaczać się postawą profesjonalną w pracy zawodowej. Warunkiem tego jest odpowiednie przygotowanie teoretyczne, czyli posiadanie wiedzy, a wiąże się to z pełnymi kwalifikacjami zawodowymi. To jednak stanowi niewystarczający warunek do bycia profesjonalistą. Konieczne jest zdobycie doświadczenia i praktyki oraz posiadanie specyficznych predyspozycji osobowościowych. Obszary wiedzy, w jakich powinien sprawnie poruszać się pracownik socjalny to głównie psychologia, prawo, psychiatria, pedagogika oraz polityka społeczna. Prócz teoretycznych wiadomości, ważne jest posiadanie konkretnych umiejętności. Sylwetka pracownika socjalnego i jego rola zawodowa zmieniały się w zależności od potrzeb jednostki, grup czy całych społeczności. Poprzez rozbudowany i ciągle doskonalony system kształcenia przeszedł on drogę szeregu zmian i ulepszeń, aby w czasach współczesnych mógł być spostrzegany jako profesjonalista nastawiony przede wszystkim na pomoc ludziom potrzebującym poprzez działanie na rzecz zarówno pojedynczego człowieka, jak i całej społeczności lokalnej.