
Erozja
Odporność skał budujących podłoże oraz ich ułożenie.
Cechy podłoża skalnego decydujące o jego odporności:
- skład mineralny i chemiczny
- struktura – wielkość i forma składników
- tekstura – sposób ułożenia składników i stopień jej wypełnienia
- uławicenie – miąższość ławic
- uszczelnienie – rodzaj, przebieg, gęstość szczelin
Wychodnie skał o dużej odporności zaznaczają się w postaci grzbietów, garbów, progów, murów, ostańców skalnych, stromych stoków, przełomów strukturalnych. Na wychodniach skał o małej odporności powstają i rozwijają się rozległe obniżenia, kotliny denudacyjne, szerokie doliny, łagodne stoki, przełęcze.
W budowie powierzchni lądów najwięcej jest: skał łupkowych – 52%, granitów -15%, piaskowców -15%; wapieni -7%, porfirów - 7%, kwarcytów + gabra 4%.
Wpływ ułożenia skał
Skały wulkaniczne – wys. w postaci pokryw lawowych, budują tarcze i kopuły wulkaniczne. Jednolite masy odznaczają się duża odpornością.
Skały głębinowe – tworzą potężne batolity i lakolity. Są to rozległe masywy ze skał bardziej lub mniej jednorodnych. Tworzą żyły o różnej odporności.
Skały osadowe – charakteryzują się warstwowaniem
a) budowa płytowa – stoliwa, płaskowyże, płyty.
b) monoklinalna lub izoklinalna
– warstwy zapadają się pod małym kątem 1-10°, tworzą się progi strukturalne
- warstwy zapadają się pod kątem 10-20°, tworzą się grzbiety asymetryczne
- warstwy zapadają się pod kątem 20-25°, tworzą się grzbiety symetryczne
Baza erozyjna – powierzchnia wyznaczająca granicę działania erozji- miejsce do którego zmierza erozja wgłębna rzeki.
Absolutna baza erozyjna – to poziom morza i powierzchnia stanowiąca jego rozszerzenie pod lądami.
Dolna baza erozyjna – zazwyczaj dno doliny głównej lub poziom jez. Bezodpływowego, do którego uchodzą rzeki.
Lokalna baza erozyjna – np. progi w obrębie koryt założone na warstwach odpornych.