Blaise Pascal (1623-1662) „porządek rozumu” i „porządek serca” Wyodrębnienie tych dwóch ładów w obrębie myśli Pascala nie jest łatwe. Porządki te zlewają się, czasem pozostając ze sobą sprzecznymi. Porządek rozumu aplikuje Pascal do badań i...
Baruch Spinoza (1632-1677) 1. METAFIZYKA substancja i jej atrybuty Spinoza nie tylko, na wzór innych metafizyków, próbował wyjaśnić strukturę wszechświata poprzez sprowadzanie wielości do jedności. Upodabniał także związek przyczynowy do ...
Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716) idea nauki uniwersalnej Leibniz rozważał rozkładanie danego terminu na jego składniki proste poprzez definicję. Analizę należy kontynuować dopóty, dopóki nie otrzymamy prostych części i nidefiniowalnych terminów. Następnie te proste elementy należy zastąpić sy...
Thomas Hobbes (1588-1679) 1. OGÓLNE POGLĄDY FILOZOFICZNE cel i natura filozofii Hobbes podkreślał praktyczny wymiar filozofii. Użyteczna jest nie tylko filozofia naturalna, ale także moralna i polityczna. W nauce i polityce wiedza jest „gwoli mocy”, co nie znaczy, że wszelka wiedza jest wiedzą fi...
John Locke (1632-1704) 1. EMPIRYZM atak na idee wrodzone Z myślą o oczyszczeniu pola przed położeniem empirystycznego fundamentu wiedzy Locke rozprawia się na początku z teorią idei wrodzonych. Rozpoczyna od odrzucenia argumentu z powszechnej zgody (której zresztą nie ma). Natywiści mogli odpowia...
problemy etyki oświecenia W pierwszej połowie XVIII wieku pojawiła się grupa moralistów, przeciwstawiająca się zarówno rozumieniu człowieka jako istoty z gruntu egoistycznej (Hobbes), jak również autorytarnym koncepcjom prawa moralnego i obowiązków moralnych (Locke). Utrzymywali więc, że człowiek j...
George Berkeley (1685-1753) 1. WSTĘP duch myśli Berkeleya Berkeley był przekonany, że jego pogląd o nieistnieniu materii odpowiada przekonaniom zdroworozsądkowym i anty-metafizycznym. O ile można się zgodzić na pierwszy człon powyższej koniunkcji (esse est percipi), o tyle nie da się od filozofii...
David Hume (1711-1776) 1. nauka o naturze ludzkiej Natura ludzka jest ośrodkiem wszystkich nauk, więc sprawą podstawowej wagi jest rozwinięcie nauki o człowieku. Podstawą tej nauki, z kolei, może być tylko
za i przeciw Hume'owi: Smith, Price, Reid Adam Smith (1723-1790) Centralne miejsce w swojej teorii etycznej przyznaje Smith współodczuwaniu, czyli sympatii, a tym samym teorii tej nadaje wymiar społeczny. Samo współodczuwanie ugruntowane jest na wyobrażaniu sobie, co czulibyśmy w danych sytuacjach...
oświecenie francuskie Dwie ważne cechy charakteryzujące filozofów francuskiego oświecenia to, w dużym skrócie: zrozumienie błędności przypuszczenia, jakoby istniała jedna, idealna metoda badawcza, oraz zdecydowane próby oddzielenia etyki od metafizyki i teologii. Charles de Secondat, baron de la B...
