Mikołaj Sę p Szarzyń ski, Poezje , oprac. Janusz S. Gruchała, Kraków 1997. WSTĘP
Młodzieniec uczony z Rusi.
ur. w 1550 lub 1551 r., pochodził ze Lwowa.
nauka we Lwowie, później na uniwersytecie w Wittenberdze i Lipsku; prawdopodobnie był w Padwie, odwiedził też Rzym.
silna więź ze Stanisławem Strzechowskim.
w 1580 r. wydzierżawił wieś Wolicę (przemyskie), rok później zmarł - 1581 r.
Sęp Szarzyński był religijny, co można zauważyć w jego twórczości.
Odkrywanie Sępa.
Sęp cieszył się uznaniem, mimo że niemal wszystkie jego dzieła krążyły tylko w rękopisach.
„Rytmy albo wiersze polskie” wydane w 1601 r.
od połowy XVII w. Sęp popada w zapomnienie.
Sęp był prekursorem baroku w Polsce.
Józef Muczkowski odnalazł jedyny egzemplarz „Rytmów…” w zbiorach Tytusa Działyńskiego, wydał go w 1827 r.
Sęp należy do grupy „poetów metafizycznych” (według Czesława Hernasa), obok Sebastiana Grabowieckiego, Stanisława Grochowskiego, Kaspra Twardowskiego - z drugiej strony „poe-ci światowych rozkoszy”: Hieronim Morsztyn, Szymon Szymonowic.
Pytania o kanon.
autorstwo Sępowe erotyków i części pieśni podane jest w wątplwość.
„Trudna miłość”.
erotyki przypisywane Sępowi należą do najwcześniejszych przykładów polskiej liryki miłosnej.
erotyki korespondują z myślą petrarkistowską - kochanka „nielutościwa”, topos bliskiej śmier-ci.
miłość do Kasi, Zosi i Anusi.
frazeologia batalistyczna - serce bohatera terenem bojów.
ton rozgoryczenia, tragizowania własnych przeżyć ponad miarę.
Kosmos i świat ludzki.
realizacja toposu „świat-kosmos”; częsty motyw światła, odblasku, lśnienia; światło, Słońce to Chrystus, którego promienie Maryja odbija niczym Księżyc.
ścisłe trzymanie się jednego ciągu metafor jest u Sępa oryginalne i nowe.
Niestałe dobra.
ciemność na oznaczenie marności świata.
świat Szarzyńskiego pełen jest złudnych wartości, nęcących człowieka poddanego grzechowi
pogarda dla złudnych wartości ziemskich jest tematem sonetów I i V oraz pieśni VIII i IX.
Sęp odrzuca stoicką niewzruszoność wobec namiętności w imię religijnego ideału.
Homo meditans.
tematyka wierszy: stosunek poety do Boga, do śmierci, tęsknota za mistycznym zjednocze-niem z Bogiem, kontrast między pokusami życia a pragnieniem szczęścia wiecznego.
Sęp to autor oddający się medytacji nad sensem istnienia człowieka wobec Boga.
ulubiony zabieg Sępa to antyteza.
Wobec kerygmatu.
Sęp nawrócił się, w kontaktach z Bogiem w swojej poezji nie odwołuje się do instytucjonal-nych pośredników, a nawet Kościoła w znaczeniu grupy kultowej.
(…)
…
Mikołaj Sęp Szarzyński, Poezje,
oprac. Janusz S. Gruchała, Kraków 1997.
WSTĘP
Młodzieniec uczony z Rusi.
ur. w 1550 lub 1551 r., pochodził ze Lwowa.
nauka we Lwowie, później na uniwersytecie w Wittenberdze i Lipsku; prawdopodobnie był w Padwie, odwiedził też Rzym.
silna więź ze Stanisławem Strzechowskim.
w 1580 r. wydzierżawił wieś Wolicę (przemyskie), rok później zmarł - 1581 r.
Sęp Szarzyński…
…. Norwid)
zaskoczenie czytelnika głównym atutem poezji Sępa, gwałtowność wypowiedzi.
celowe użycie słów rzadkich, wyszukane metafory, oksymorony, sporzeczności, aliteracja, paronomazja (= annominacja - zestawienie słów o podobnym brzmieniu, lecz innym znacze-niu), powtórzenia, rymy, inwersja - czasem do granic zrozumiałości, przerzutnie, koncepty, paradoksy.
TEKST
nie ma pewności, czy to Mikołaj Sęp…
….
Pieśń IX.
Iż próżne człowiecze staranie bez Bożej pomocy.
mając umysł zdecydowany, człowiek powinien pozwolić kierować swoim życiem Bogu (życie = łódź).
filozofia Zenona z Kition to tylko słowa wielbiące cnotę, ludzie i tak folgują bogactwu i rozko-szy.
człowiek powinien chwalić Boga i kierować się tak, jak Pan tego chce - tylko w ten sposób morze nie pochłonie człowieka, tzn. „ukończy bieg…
….
szczęśliwszy jest ten, który w porę pozna prawdziwy kształt pokusy.
Sonet II.
Na one słowa Jopowe: Homo natus de muliere, brevi vivens tempore etc.
człowiek, poczęty ze wstydem, urodzony w bólu, żyje krótko, nędznie, umiera, jeśli nie ma Boga-Słońca.
Bóg żąda być miłowanym i chwalonym, co dziwi podmiot liryczny, gdyż wokół siebie ma nie-ograniczoną mądrość i miłość, czego symbolami są Cherubin i Serafim.
ludzie powinni miłować Boga i oddać się pod jego opiekę.
Sonet III.
Do najświętszej Panny.
Maria jest doskonała, pełna odwagi i pokory, została zabrana ponad chóry anielskie, gdzie jest szczęśliwa.
Maria jest oparciem dla człowieka, kiedy on grzeszy i jest miotany przez pragnienia, pokusy, kiedy życie jest trudne do zniesienia.
apostrofa do Maryi: niech będzie zorzą polarną, ukazującą dobroć Boga-Słońca…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)