Odpowiedzialność za wady towaru. Sprzedawca ponosił odpowiedzialność (rękojmi) za to, że sprzedał rzecz cudzą lub własną, na której było ustanowione ograniczone prawo rzeczowe. Taka rzecz miała wadę prawną. Osoba trzecia mogła zrealizować swoje prawo rzeczowe w procesie przeciw nabywcy i odebrać m...
Ograniczenia prawa własności. Ograniczenia w sferze obyczajowej - dotyczyły niegospodarności i rozrzutności. Cenzorowie piętnowali notą cenzorską właścicieli odchylających się od przyjętych norm postępowania. Ograniczenia w sferze prawa publicznego - wywłaszczenie dla dobra publicznego, jego możli...
Pacta praetoria. Były to nieformalne umowy uznane i chronione według prawa pretorskiego. Pacta praetoria sankcjonowały umowy, w których przyrzeczenie składała tylko jedna strona. Do najbardziej typowych paktów pretorskich należały: pactum iusiurandum voluntarium (w sprawie dobrowolnej przysięgi) ...
Połączenie i zmieszanie. Accessio (przyrost, przybytek) prowadziła do nabycia własności na rzeczy ubocznej, która w sposób trwały została złączona z rzeczą główną, stając się pod względem gospodarczym jej częścią składową. Obowiązywała tutaj zasada:
Pożyczka (mutuum). Pożyczka rzymska występowała w dwóch postaciach: starszej - nexum i nowszej - mutuum. Nexum - była to pożyczka archaicznego prawa. Dochodziła do skutku w sposób formalny podobnie jak mancypacja. Suma dłużna była oprocentowan...
Pojęcie własności. W Instytucjach Gaiusa, a także w wypowiedziach jurystów, które zostały umieszczone w Digestach, nie można znaleźć definicji „prawa własności”. Jedyna próba znajduje się w Instytucjach justyniańskich, gdzie określa się własność jako pełne władztwo na rzeczą (plena in re
Pojęcie zobowiązań. Zobowiązanie (obligatio) jest to stosunek prawny między dwiema stronami, z których jedna jest wierzycielem (creditor), a druga dłużnikiem (debitor). Węzeł obligacyjny istniał tylko pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem. Polegał on na uprawnieniu wierzyciela do żądania od dłużnika, ...
Powództwo negatoryjne. Actio negatoria przysługiwało właścicielowi, który wprawdzie nie został pozbawiony posiadania rzeczy, ale prawo jego uległo naruszeniu w inny sposób. Przykładem takiego naruszenia mogą być złośliwie kierowane przykre wyziewy na grunt właściciela (immissiones), najczęściej pol...
Powstanie, zgaśnięcie i realizacja zastawu. Powstanie zastawu: zastaw powstawał przede wszystkim a) z woli osób zainteresowanych, przez prywatną i nieformalną umowę pomiędzy zastawcą a zastawnikiem. Innym sposobem ustanawiania zastawu był b) zastaw „ustanawiany milcząco” - bez żadnych umów, oraz c)...
Proces kognicyjny Ukształtował się jako jedyny sposób dochodzenia roszczeń wynikających z prawa prywatnego dopiero w okresie dominatu. Jednofazowe postępowanie toczyło się w całości przed sędziami - urzędnikami państwowymi. Na najniższym szczeblu sądzili w sprawach drobniejszych urzędnicy municypa...
