Asortyment i funkcja naczyń. Ceramika naczyniowa jako nośnik informacji kulturowej.
Podczas średniowiecznych badań wykopaliskowych fragmenty znajdywanych naczyń i innych przedmiotów ceramicznych sięgają tysięcy, a nawet dziesiątek tysięcy sztuk. Forma tych naczyń zależna jest od ich funkcji, co przejawia się chociażby w różnorodności kształtów. Ich funkcję natomiast pozwalają nam określić dwa rodzaje źródeł: samo naczynie, czyli jego kształt, wielkość, proporcje, ślady użytkowania (resztki jedzenia, przebarwienia) oraz sposób wykonania; drugim źródłem jest ikonografia. Niemniej jednak ślady użytkowania świadczą jedynie o ostatniej fazie stosowania a ikonografia przedstawia zaledwie jedną z tych faz, czyli np. przygotowywanie potraw lub spożywanie ich.
Średniowieczne naczynia ceramiczne z terenów lokacyjnego Wrocławia, (choć nie tylko) podzielić można na trzy główne grupy: naczynia kuchenne, naczynia stołowe oraz naczynia przemysłowe. Z naczyń grupy pierwszej wyróżniamy te, w których przechowywano półprodukty, przygotowywano pożywienie, oraz takie, w których gotowano i podgrzewano dania. Naczynia do przechowywania żywności prawdopodobnie miały większe rozmiary, jednak można skłonić się do stwierdzenia, iż ich wydzielenie jest praktycznie niemożliwe. Przygotowywanie żywności łączymy z garnkami i misami, w których łączone były półprodukty, wyróżniamy również garnki i dzbany do przygotowywania napojów. W samych garnkach często przygotowywano również marynaty. Najłatwiejsze do wydzielenia są naczynia do gotowania i podgrzewania. To właśnie w nich znajdywane są przypalone resztki potraw a także występują na nich przebarwienia powstałe na skutek działania ognia i dymu. Naczynia kuchenne to garnki z pokrywkami i patelnie (trójnóżki), których obecność świadczy o zastosowania innowacji w przygotowaniu potraw - czyli o smażeniu. W grupie tej występują również nielicznie naczynia z otworami w dnie prawdopodobnie do odciągania śmietany lub produkcji sera a także sita ceramiczne oraz rynienki do zbierania tłuszczu ściekającego z pieczonego na rożnie mięsa.
Do naczyń stołowych zaliczymy wszelkiego rodzaju naczynia związane z konsumpcją potraw: misy, dzbanki, czarki, puchary, flasze, miniaturki i część garnków. Charakteryzują się dokładnością wykonania (bywają wyświecane), starannym zdobieniem (malowanie) i mniejszymi rozmiarami. O istnieniu talerzy dowiadujemy się jedynie ze źródeł ikonograficznych. W Polsce występowało ich niewiele, głównie na Śląsku. Prawdopodobnie wykonywane były z metalu lub drewna; częściej zamiast talerzy posługiwano się po prostu chlebem. Naczynia przemysłowe takie jak kaganki, moździerze i tygle odnajduje się stosunkowo rzadko. W miniaturkach najpewniej przechowywane były małe ilości cennych substancji jak przyprawy, składniki do wyrobu lekarstw etc. Często takie naczynia określane są jako „zabawki”.
(…)
… określane są jako „zabawki”.
Nazwy nadawane przez archeologów zazwyczaj odzwierciedlają różnorodne, czasami sprzeczne z naszymi wyobrażeniami funkcje naczyń ceramicznych. Z wykopalisk wiadomo, że strawę gotowano w dzbanach, mis używano m.in. przy wytopie żelaza a kafli garnkowych jako naczyń. Świadczy to o różnorodnym i swobodnym zastosowaniu naczyń w średniowieczu - tak jak robi się to i dziś. Uwagę…
… takich naczyń, które znaleziono na terenach południowego pobrzeża Morza Bałtyckiego - w Szczecinie, Golczewie, Trzygławie, Elblągu i Fromborku. Natomiast w południowo-wschodniej Polsce znaleziono taki dzbanek w Lublinie. Największe znalezisko tych dzbanów, liczące 9 fragmentów pochodzi z zamku biskupiego w Golczewie, natomiast na innych stanowiskach znaleziono po 1 fragmencie.
Dzbany z wyobrażeniem…
…, filiżanki, łyżki. Złoto, bardzo rzadko używane, stosowane było do wytwórstwa przyrządów kuchennych np. łyżek.
W późnośredniowiecznej polskiej kuchni najczęściej używano, co jest dość jasne, garnków ceramicznych, jednak to naczynia wykonane z kamionki były dla ludzi najbardziej atrakcyjne. Na szeroką skalę produkowane były na terenie Nadrenii, południowej Dolnej Saksonii, Saksonii, Łużyc, Turyngii…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)